İstanbul Üniversitesi (İÜ) ve Akdeniz Üniversitesi’ndeki bilim insanları, üçlü yıldız sistemi CN Lyn’ın klasik yıldız oluşum teorilerine aykırı bir şekilde, farklı zamanlarda oluştuğunu keşfetti. Bu buluş, dünya literatürüne Türk astrofizikçileri tarafından kazandırılan ilklerden biri olarak kaydedildi.
CN Lyn Sistemi’nin Gizemi
Gazete Vatan'ın haberine göre İÜ Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü Galaktik Yapı Çalışma Grubu, CN Lyn yıldız sisteminin doğasını anlamak için 2 yıl önce bir araştırma başlattı. TÜBİTAK ve İÜ BAP Birimi tarafından desteklenen çalışmada, TESS ve Gaia uydularından elde edilen yüksek çözünürlüklü veriler ile yer tabanlı tayfsal gözlemler bir araya getirildi.
Araştırma sonucunda, CN Lyn sisteminin Samanyolu Galaksisi’nin sınırında oluştuğu ve üçüncü bileşenin galaksinin halosundan gelerek sisteme sonradan katıldığı tespit edildi. Bu keşif, çoklu yıldız sistemlerinin her zaman aynı molekül bulutundan oluşmadığını göstererek, yıldız oluşum teorilerini sorgulattı.
“Dünya Tarihinde İlk Kez Türk Astrofizikçiler Tarafından Keşfedildi”
İÜ Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selçuk Bilir, CN Lyn sisteminin metalce fakir yıldızlardan oluştuğunu belirterek, “Üçüncü bileşen, diğerlerinden yaklaşık 10 kat daha metalce fakir. Bu durum, sistemin yıldız evrim teorilerine aykırı bir yapıya sahip olduğunu gösteriyor” dedi.
Bilir, bu keşfin dünya tarihinde ilk kez Türk astrofizikçiler tarafından literatüre kazandırıldığını vurgulayarak, “Bu buluş, klasik düşünme biçimimizi değiştirecek. Galaksinin merkezi etrafındaki hareketi dikkate aldığımızda, metalce fakir bir yıldızın bir sisteme sonradan dahil olabileceğini ortaya koyduk” ifadelerini kullandı.
Üçüncü Yıldızın Sırrı
CN Lyn sistemindeki üçüncü yıldızın, galaksinin oluşumu sırasında meydana gelen ve yaklaşık 12,5 milyar yıl yaşında olduğu belirlendi. Prof. Dr. Bilir, “Bu yıldız, galaksimiz oluşurken meydana gelen yıldızlardan biri. Sistemin baş ve yoldaş yıldızları yaklaşık 4 milyar yıl yaşındayken, üçüncü bileşenin yaşı 12,5 milyar yıl. Bu da onun galaksimizdeki bir halo yıldızı olduğunu gösteriyor” dedi.
Disiplinler Arası Bir Çalışma
Akdeniz Üniversitesi Uzay Bilimleri ve Teknolojileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Volkan Bakış, sistemin 10 yıllık gözlem verilerini incelediklerini ve üçüncü yıldızın varlığını bu şekilde tespit ettiklerini belirtti. Bakış, “Üçüncü yıldızın varlığı, sistemin dinamiklerini değiştiriyor ve bu durum, yıldızların hareketlerini anlamamızı sağlıyor” dedi.
Yıldız Oluşum Teorilerini Sorgulatan Keşif
İÜ Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü Araştırmacısı Dr. Neslihan Alan, yıldızların genellikle aynı molekül bulutundan oluştuğu yönündeki teorileri sorgulatan bir keşif yaptıklarını söyledi. Alan, “CN Lyn sistemi, galaksinin sınırında doğdu ve üçüncü bileşen halodan gelerek sisteme sonradan katıldı. Bu, yıldız oluşum mekanizmalarıyla ilgili mevcut anlayışımızı değiştirecek bir bulgu” dedi.
Literatürde Benzeri Yok
İÜ Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü Araştırmacısı Dr. Gökhan Yücel, literatürde bu şekilde bir sistem bulunmadığını belirterek, “Üçüncü yıldızın kimyasal yapısı, sistemdeki diğer yıldızlardan tamamen farklı. Bu keşif, yıldız sistemlerinin oluşumu ve evrimi hakkında yeni sorular ortaya çıkarıyor” dedi.